‘Ik vind Jan-Willem een rare naam,’ zegt Madelief.
‘Waarom?’ vraagt Roos, ‘ik vind hem juist mooi.’
Jan-Willem zegt niks. Hij peutert met zijn vingers in het gras. Het lijkt net of ie daar iets belangrijks ziet.
‘Wat is het nou?’ gaat Madelief verder. ‘Jan of Willem? Eén van de twee.’
Roos lacht. ‘Jan,’ zegt ze. ‘Zo heet ie niet. En Willem heet ie ook niet. Het is gewoon Jan-Willem.’
‘Maar hij is toch geen twee jongens?’
Jan-Willem trekt plotseling een lange worm tussen het gras vandaan. Hij zwaait ermee voor Madelief haar neus heen en weer. Maar die is niet bang.
‘Als je zo’n worm doormidden hakt, krijg je twee levende wormen,’ zegt ze.
‘De ene helft krijgt een nieuw kontje, de andere helft een nieuw koppie.’
‘Haha, kontje,’ grinnikt Jan-Willem.
Of je ze nou vrijwillig hebt gelezen in de zesde klas (heb ik zulke oude lezers?), of ertoe gedwongen bent in groep 8: we zijn allemaal groot geworden met Madelief, Kruistocht in Spijkerbroek en De Schippers van de Kameleon.
Hoog tijd om eens na te kijken hoe de hoofdpersonen in tien van die klassieke jeugdboeken ook al weer heten. En te bedenken of er evenveel inspiratie te vinden is in een Fries familierelaas uit 1903 als in een meermaals verfilmd verhaal uit 1981.
- Nienke van Hichtum – Afke’s Tiental (1903) – Afke, Wiepkje, Eeltje, Sietske, Sipke, Saapke, Ate Jetske; Marten, Watse, Jouke, Klaas, Jetse, Bouke, Wiebe
- Cissy van Marxveld – Joop ter Heul (1919) – Joop, Julie, Mol, Kit (Katharina), Suzanna, Loutje, Noortje, Pop, Pien; Leo
- Hotze de Roos – De schippers van de Kameleon (1949) – Esther; Hielke, Sietse, Gerben, Simon, Tinus
- Annie M.G. Schmidt – Minoes (1970) – Minoes, Bibi, Leentje, Moortje; Tibbe, Harrie
- Jan Terlouw – Koning van Katoren (1971) – Stach, Gervaas, Hendrik, Karel, Bastiaan, Bonifatius, Tom, Philip
- Thea Beckman – Kruistocht in spijkerbroek geb (1973) – Ilse; Dolf, Anselmus, Johannis, Leonardo, Nicolaas, Thaddeus, Gardulf
- Guus Kuijer – Met de poppen gooien (1975) – Madelief, Roos; Jan-Willem
- Sjoerd Kuyper – Het Zakmes (1981) – Tim, Mees
- Francine Oomen – Hoe overleef ik mijn vakantie? (1998) – Rosa, Esther; Jonas, Vincent, Alexander
- Jacques Vriens – Achtste groepers huilen niet (1999)- Akkie, Ina, Christel, Elise, Veerle, Tamara; Bram, Joep, Laurens
Ik moet bekennen dat ik een zwak heb voor de vroeg-twintigste eeuwnamen van Cissy van Marxveld. Zelfs Puck (waarover ze later schreef) zou mij tussen vriendinnen als Jopie, Pop en Pien in de ontdooistand brengen. Al het Friese geweld van Sietse, Sietske, Sipke, Saapke, Jouke en Bouke vind ik minder leuk.
Veel prettige jeugdboeken werden in de jaren zeventig geschreven, al begrijpen kinderen van nu waarschijnlijk niet meer waar al dat gedoe vanwege gescheiden ouders en meisjes die jongensdingen willen doen vandaan komt. Hoe dan ook, Guus Kuijer heeft er eigenhandig voor gezorgd dat er al dertig jaar meisjes rondlopen die door hun ouders hoopvol Madelief zijn genoemd.
Een soortgelijke invloed had Sjoerd Kuyper, toen Mees begin jaren negentig in de op zijn boek gebaseerde televisieserie Het Zakmes verscheen. Ik vrees dat een soortgelijke populariteit niet weggelegd is voor Akkie, de achtstegroeper die in Vriens’ boek sterft aan leukemie.
Ik vond een paar namen die volgens mij (nog/weer) goed bruikbaar zijn, maar geen top 20 materiaal: Bibi, Julie, Rosa en Veerle; Jonas, Leo, Marten, Philip, Simon, Stach, Tibbe en Vincent bijvoorbeeld.
Mis ik boeken met goede hoofdpersonen? Zien jullie een 2009 kind genaamd Pop of Jetse voor je?
Maar Pop is een bijnaam, ze heet eigenlijk Emilie. Net als Mol Gabriella/e heet. Een Joop werd door haar vader (als hij boos was) Josephine genoemd. De echte namen kunnen best, al zijn zulke lange namen niet in de mode.
De mooiste namen zijn wat mij betreft Simon, Tibbe, Philip, Thaddeus en Rosa. En Jetse vind ik anno 2009 best nog kunnen hoor, in het Friese rijtje vind ik veel ouderwetsere opties staan (Saapke, Watse). Ik mis eigenlijk een boek van Carry Slee in het rijtje, volgens mij zaten daar toch ook wel boeken tussen met spannende namen.
Overigens heette Cissy van Marxveldt in werkelijkheid Setske de Haan. Een verblijf in Engeland leverde haar de roepnaam ‘Cissy’ op, omdat haar gastfamilie ‘Setske’ niet kon uitspreken.
En Pop, Puck, Kit, Joop, Mol, Flo zijn allemaal van die typische fantasienamen die pubermeisjes (of: bakvisschen) onderling gebruiken. Pas de afgelopen twee decennia worden ze als officiele eerste naam gegeven; in de vooroorlogse data van de burgerlijke stand tref je ze niet aan, daarin heten de dames inderdaad keurig (?) Josephine, Catharina of Louise.
Ik vind die bijnamen uit Joop ter Heul wel een beetje lijken op de bijnamen die tegenwoordig studentes van een dispuut elkaar geven! Ik woon in een universiteitsstad en werkte tot een jaar geleden regelmatig in de Universiteits Bibliotheek. Daar hoorde ik vriendinnen of dispuutgenoten elkaar heel vaak (met rollende eretjes) Noor, Leo, Flo, Mo, Kaat of Rien noemen.
Ik vind de naam Veerle echt prachtig! En stiekem heb ik ook wel een zwak voor Josephine.
Ik heb echt een zwak voor Joop als meisjesnaam!
Helaas kon ik er voor mijn dochters niet voor kiezen, omdat onze achternaam begint met een B en dan klonk het als Jo.
Josephine vind ik ook heel mooi, maar iets te lang.
En Friese namen vind ik vreselijk, maar goed, ieder zijn smaak.
Allemaal jeugdsentiment. Veel van de wat nieuwere boeken heb ik ook gelezen. Ik vind zelf Vincent, Julie en Roos het mooiste. Friese namen vind ik ook nooit echt leuk. En ook Kit vind ik een vreselijke naam…doet me altijd denken aan het Engelse ‘kit’ (lijm).
Leuk idee om een blog aan namen uit kinderboeken te wijden! In de J/M stond ooit een artikel/fotoreportage over mensen die voor hun kind boeken verzamelden waarin de naam van het kind in de titel voorkwam. Eén moeder was illustratrice en vertelde toen dat ze haar kind had genoemd naar een personage uit een kinderboek dat ze had moeten illustreren toen ze zwanger was (Justus o.i.d.).
Julie, Tom en Madelief vind ik mooi.
Ik moet zeggen dat ik niet veel boeken hiervan heb gelezen.
Wat ontzettend leuk dit te lezen! Mijn oudste dochter van nu bijna 5, is geloof ik op alle mogelijke manieren vernoemd naar de boekenserie Joop ter Heul! Als klein meisje van 11/12 verslond ik die heerlijke boeken van Cissy van Marxveld. Als ik de naam Leo hoorde, werd ik week, en wanneer ik ergens op een klassenlijst de naam Julie zag staan, stak ik geen energie meer in dat (meestal) onschuldige meisje. Ze heette immers Julie, en alle Julietjes waren verwend en verwaand.
Toen ik zwanger raakte, was de naamkeuze dan ook niet zo moeilijk: Joop heette officieel Josephine, waar wij dan weer Fien van hebben gemaakt. (haar roepnaam) Verder heette -geloof ik- een tante van Joop Mia, Fien haar eerste officiele naam. Én natuurlijk die leuke Pien, daar moesten we ook iets mee. Pien werd Phillipine en daarmee meteen de tweede officiele naam van onze dochter!
Ik ken twee zusjes die Marjolein en Kathinka heten – blijkbaar was de moeder een fan van Freddy Hagers, denk ik dan.
Tonke Dragt heeft ook aardig wat zelfbedachte namen op haar geweten. In de biografie ABC Dragt komen vier Tiuri’s aan het woord. De eerste was nog veilig officieel Theodoor Yuri genoemd; de rest werd gewoon als Tiuri ingeschreven.
Zelf was ik altijd nogal gecharmeerd van de combinatie Jock Martijn uit Ogen van Tijgers.
De namen uit De Kameleon zien er wat vreemd uit voor me – maar het is heeeeeel lang geleden dat ik die verslond. Zijn dit misschien de namen die ze in de film gebruikten? Voor zover ik me herinner waren de gebruikelijke Kameleonvaarders (naast Hielke en Sietse) Kees, Louw en soms ook Cor uit de stad die bij de dokter logeerde.
En dan is er natuurlijk die andere van Cissy van Marxveldt: Zomerzotheid – met Robbert alias Lucas!
ik ben het helemaal eens met je opmerking over de Kameleon. Simon en Tinus ken ik inderdaad niet. En van Esther heb ik wel eens gehoord, maar dat was geen belangrijke hoofdpersoon geloof ik.
Ik ken overigens ook een echt Afke’s tiental: een vrouw die Afke heet, en precies 10 kinderen heeft!
Ik heb ze nooit ontmoet; ken ze eigenlijk alleen van de geboortekaartjes. De enige namen van de tien die ik me herinner zijn Eelke, Anneke en Sija. (Ja, het zijn Friezen inderdaad.)
Eigenlijk ontbreekt Kim nog in nr. 5, Koning van Katoren van Jan Terlouw. (Sorry hoor, maar dit is mijn lievelingsboek, vandaar)
Joop ter Heul heet eigenlijk Josephine, inderdaad. 🙂
Haar zus Julie heet eigenlijk Juliëtte. Pop heet eigenlijk Emilie Helmer, Loutje heet Louise van der Pol, Noortje heet Nora van Ginkel, Pien heet Philipiene …, Kit heet Louise …, en Connie heet Constance … .
Het dochtertje van Julie word Mol genoemd, maar heet voluit Louise Gabriëlle, naar Joop’s moeder. Haar roepnaam is Gabriëlle. Joop haar broer heet Kees, haar echtgenoot heet Leo en haar zoontje heet Hans Willem, roepnaam Willem. (Naar haar schoonvader.)
Nee wacht! Kit komt natuurlijk van Kitty. Helemaal niet van Louise. Sorry :$!