Rembrandt van Rijn (afbeelding: Barfoos op Wikipedia)
Als mensen niet zeker weten of een werkwoordsvorm op een -d of een -t eindigt, kiezen ze voor de zekerheid maar voor -dt. Meer is beter, en het staat een beetje chique, die twee letters achter elkaar.
Bij sommige voornamen hebben ouders een soortgelijk dilemma: is het nou Reinoud, Reinout of toch maar Reinoudt? Niet dat ik weet hoe het ‘hoort’ maar ik kan wel vertellen welke vorm het gebruikelijkst is.
Wie een snelle regel wil: ‘Als je het niet zeker weet, zet een -d op het eind.’ Het overgrote deel van namen die in Nederland eindigen op -dt, is in de -d vorm veel populairder.
Allard
Arnoud (Arnout is ook zeer gebruikelijk)
Bernd
Bernhard
Brand
Eckhard (Eckhardt is bijna net zo gebruikelijk)
Engelhard
Everhard
Gerbrand
Gerhard
Hilbrand
Hildebrand
Hillebrand
IJsbrand
Leonhard
Meinhard
Reinhard (Reinhart en Reinhardt komen ook regelmatig voor)
Roeland (Roelant is ook gebruikelijk)
Sybrand
Ysbrand
Er zijn een paar uitzonderingen, waarbij niet de -d, maar de -t vorm het meest in trek is:
Aarnout (Aarnoud komt ook veel voor)
Aernout
Arnt (Arnd is bijna net zo gebruikelijk)
Bent
Ewout (Ewoud is bijna net zo gebruikelijk)
Reijndert
Reinout (Reinoud is bijna net zo gebruikelijk)
De enige Nederlandse naam waarbij de spelling met -dt de voorkeur heeft, is Rembrandt. Maar zonder Rembrandt Harmenszoon van Rijn was het anno 2011 gewoon Rembrand geweest, vermoed ik. Of was de naam, net als al die andere oude Germaanse namen, zo goed als uitgestorven geweest.
In een oude Flair (nr. 37, 2010) staan interviews met vier vrouwen die hun roepnaam hebben veranderd. Een paar highlights.
Gilda werd Jill: Je zegt Djilda, maar ik werd óf Kilda genoemd, óf Gilda met een harde G. Vriendinnen noemden me al Jill, wat ze dan wel schreven als ‘Gil’. Alleen mijn ouders kunnen nog niet definitief overstappen. Logisch ook, aangezien zij ooit voor Gilda hebben gekozen.
Katja werd Prema Devi: Ik ben een moderne monnik en Prima Devi is mijn Ishaya-naam. Deze naam geeft de essentie van mijn ziel weer. Goede vrienden noemen me Prema Devi maar mijn ouders blijven Katja zeggen.
Glenda Batta werd Glennis Grace: Na de Soundmixshow in 1994 heette ik nog éventjes Glenda, maar samen met mijn management besloot ik dat de naam Glenda niet zo ‘artiestwaardig’ was. Als Glennis ben ik vrijer, meer extravert en straal ik op het podium. Voor [mijn vrienden] ben ik Glenda.
Marchien werd Anke: Van iemand met een aparte naam vorm je toch een andere indruk dan van iemand die Annet of Linda heet. En als kinderen of volwassenen mijn naam niet verkeerd uitspraken, dan schreven hem wel verkeerd. Veel vrienden weten niet eens dat mijn naam ooit Marchien was.
De nieuwe Dames in de Dop (foto: http://zappen.blog.nl)
Waar de een geheel bedroefd is om de (naar verluidt) gapend-saaie laatste aflevering van Boer Zoekt Vrouw, verheugen anderen zich op een nieuw seizoen pulp-tv.
Niet alleen zijn de Oh Oh Cherso deelnemers naar Tirol vertrokken: Lia (dank je!) attenteerde me op de nieuwe Dames in de Dop.
RTL5 zendt vanaf maandag (dagelijks!) de serie uit over acht tieners en twintigers die bepaald niet op hun mondje gevallen zijn en hun tijd vooral half-ontbloot in de kroeg doorbrengen. De bedoeling is dat de ‘dellen’ in tien weken omgetoverd worden in ‘dames’.
In vorige seizoenen konden we genieten van deelnemers die Roxanne, Daisy, Cherish of Sharon heetten, maar ook Anna, Lara, Susanne of Astrid.
Dit jaar is het de beurt aan Dilara, Jenna, Jennifer, Linsey, Lois, Meron, Yosie en Zira. Ik ben zeer benieuwd of we in 2012 ineens een golf(je) meisjes gaan zien die Meron of Zira worden genoemd.
Het niveau is in elk geval weer hoog: “Jenna (19) houdt van avontuurtjes met mannen, maar haar allergrootste liefde is de zonnebank.”
Trijntje Oosterhuis is de bekendste Trijntje (foto: Tom Beetz op Wikipedia)
Zoekende naar ouderwetse roepnamen die mogelijk weer ingezet zouden kunnen worden als 21e eeuwse babynaam, vond ik een aantal Oost-Groningse schoolkinderen.
Ze zijn allemaal zo’n beetje tussen 1940 en 1950 geboren, dus net voordat rond 1960 allerlei nieuwerwetse voornamen in beeld kwamen.
Als je naar de officiële toplijsten uit die periode kijkt, heet ‘iedereen’ Johannes, Hendrik, Cornelia of Catharina, maar in het dagelijks leven waren de roepnamen een stuk kleurrijker.
Typisch Trijntje
Veel namen werden natuurlijk ook in de rest van Nederland gegeven, maar sommige namen zijn toch wel heel typisch voor de provincie Groningen.
Trijntje bijvoorbeeld komt relatief veel voor in het noorden des lands. De bekendste Trijntje, zangeres Trijntje Oosterhuis (wiens achternaam is ook heel Gronings is) is overigens net als haar vader Huub in Amsterdam geboren. Kan gebeuren.
De vet gedrukte namen kwamen meer dan eens voor.
Roepnamen voor meisjes in Oost-Groningen, circa 1945
Aaltje
Alie
Anneke
Annie
Antje
Attie
Be
Berendiena
Dieneke, Dineke
Edie
Emmie
Froukje
Gesie
Geziena
Greetje
Grietje
Hennie
Ina
Katrientje
Klaziena
Lammie
Lies
Margreet
Marta
Martje
Meta
Mina
Mineke
Nini
Oktje
Rie
Rika
Sisi
Stien
Teupje
Thea
Tieske
Tineke
Tjaakje
Trees
Trijn
Trijntje
Trui
Willie
Wilma
Namen als Geziena en Klaziena lijken geheel uit het Nederlandse namenlandschap te zijn verdwenen, maar voor andere namen is hoop. Meisjes die anno 2011 Trui of Trees als roepnaam krijgen, hebben gewoon superhippe ouders. Net als de ouders van Fien en Puck, toen die hun dochters zo noemden, begin jaren ’90.
Maar zo zie ik ook wel het potentieel in van Be, Edie (andere associatie: Desperate Housewives), Emmie, Ina, Lies, Marta, Mina, Nini, Rie, Rika, Stien, Tieske, Trijn of zelfs Willie.
Roepnamen voor jongens in Oost-Groningen, circa 1945
Abel
Abeltje
Aries
August
Ben
Berend
Derk
Dikkie
Dirk
Doewe
Douwe
Egbert
Edo
Eppie
Evert
Fokko
Freerk
Geert
Gerardus
Geuko
Haijo
Hans
Harm
Henk
Ibeling
Ienko
Jacob
Jan
Johannes
Kasper
Klaas
Koos
Lammert
Piet
Reinder
Reint
Remmert
Roelf
Roelof
Siebold
Sijzo
Wubbo
Jongensnamen lijken altijd wat minder snel te verouderen dan meisjesnamen. Bovenstaande namen – op een aantal van die kenmerkende maar zeldzame Groningse -o namen na – komen dan ook nog redelijk bekend voor.
Abel is een jongensnaam die alweer flink in populariteit aan het stijgen is: met August, Berend, Derk, Douwe, Edo, Jacob, Klaas, Koos, Piet, Reinder, Reint, Roelf en Roelof kan ik me dat ook best voorstellen.
Ko & Co
Alleen Remco/Remko heeft begin jaren ’70 in het hele land een hoop aanhangers gehad, maar verder bleven de Eelko’s, Feiko’s, Fokko’s, Heiko’s, Hilko’s, Okko’s, Popko’s, Sikko’s en Tjakko’s toch vooral in Groningen geboren worden. Iemand gecharmeerd van deze oergroningse namen?
Geografische spreiding van mannen die een naam hebben die eindigt op -ko (bron: www.meertens.nl)
Frits en Pepa zijn apetrots op hun eerste kind: Thijs! Dat is een weinig opzienbarend bericht, zou het over een mensenkind zijn gegaan.
Kleine Thijs is echter een chimpansee die dit weekend geboren werd in Safaripark Beekse Bergen. Eerder vernoemde het park al een antilope naar schaatster Ireen Wüst.
Het onderscheid tussen dieren- en mensennamen is steeds meer aan het vervagen. Heetten katten vroeger nog gewoon ‘poes’ of ietsje spannender ’tijger’ of ‘vlekje’, tegenwoordig heten ze Max, Churchill of Jip & Janneke. Nu is het wachten op de eerste mensenbaby die Rakker heet, of Eeyore.
Iets voor Jan Rot en zijn vrouw misschien? Zij hebben ten slotte al een Elvis, Rover en Wolf en verwachten in juni hun vierde (kind). Of hebben jullie betere ideeën?
