Duitsers mogen pas sinds 1998 Gerrit heten

Duitsers hebben met veel strengere naamwetten te maken dan Nederlandse aanstaande ouders.

Hier mag alles, met een klein aantal ‘behalves’. Daar mogen alleen namen die al eens eerder zijn geaccepteerd en die bovendien passen bij het geslacht van het kind. Soms mag een naam alleen als tweede naam worden gegeven.

Het is maar zelden duidelijk wat als een ‘bestaande naam’ moet worden betiteld. Tussen 1991 en 2008 kregen honderden ouders nul op het rekest bij de aangifte van hun pasgeborene, zo blijkt uit paginalange lijsten in Das große Buch der 10.000 Vornamen (Jennifer Willms, 2009) en de uitleg op Rund ums Baby – Namenrecht en Beliebte Vornamen – Gerichtsurteile.

Duitsers willen Chelsea heten, of Luca

Net als in Nederland waren Duitsers tot een jaar of dertig geleden vrij conservatief in hun naamkeuze, tot ook daar de Amerikaanse popcultuur grote invloed kreeg. Kevin, Samantha, Michael, Chelsea: ineens begon er een (voor die tijd) frisse wind door het Duitse namenlandschap te waaien.

Tegenwoordig is er zelfs een speciaal woord voor Duitse ouders die van exotische namen houden: Chantalismus. Het fotoblog met die naam is zeer de moeite waard, overigens.

Bekende naam in het buitenland

Al die nieuwe namen leiden regelmatig tot discussies met de ambtenaar van de burgerlijke stand over namen die in het buitenland gebruikelijk zijn, maar in Duitsland nog niet.

Dat gebeurde al in 1939, toen een Duits jongetje aanvankelijk geen Pieter mocht heten (zie Maartens artikel van vorig jaar daarover). En pas in 1998 kreeg een Duits stel toestemming om hun zoon Gerrit te noemen, in plaats van Gerhard, om maar eens een mooi voorbeeld te noemen. Ook Ineke (1991) en Sweer (1997) hebben lang moeten wachten op Duitse naamgenootjes.

Duitsers blijken echter vooral moeite te hebben met buitenlandse mannennamen, die in Duitsland juist vrouwelijk klinken, zoals het Italiaanse Emanuele (2005) en Niccola Andrea (1995). Ook het Turkse Mete (2004) en het Vietnamese Luu Minh Vinh (1998) werden in eerste instantie als ’te vrouwelijk’ bestempeld.

Een beroemdheid heet al zo

In 1995 vielen de ouders van Cheyenne Emma Catharina als een blok voor haar naam, maar de ambtenaar van de burgerlijke stand was aanzienlijk minder enthousiast. Pas toen ze konden aantonen dat komiek Mirco Nontschew al in 1988 een dochter genaamd Cheyenne Delphin had gekregen, mochten zij de naam ook gebruiken.

Galaxina Cosma-Shiwa (1992) mocht haar naam houden dankzij de toen tienerdochter van zangeres Nena Hagen, Cosma Shiva. Ook Latoya mag vanaf 1992 zo heten vanwege het bestaan van een beroemdheid met die naam: zangeres LaToya Jackson. La Toya daarentegen werd in 1993 niet toegestaan.

Marie Yasmin Pebbles kreeg in 1993 haar naam omdat deze voorkomt in de beroemde jaren ’60 tekenfilmserie The Flintstones (auf Deutsch: Familie Feuerstein).

De Duitse acteur Til Schweiger noemde zijn dochter in de tijd dat hij in de Verenigde Staten woonde Emma Tiger. Toen een Duits ouderpaar hem dat wilde nadoen, konden ze hun dochter echter pas inschrijven nadat ze hadden aangetoond dat er al een dochter van een Duitse beroemdheid met die naam was.

De (Nederlandse) ouders van Raven Frederike hadden grote moeite de naam van hun dochter geaccepteerd te krijgen, ondanks dat ze konden aantonen dat deze voorkwam in een fantasyroman van Marion Zimmer Bradley. De Duitse ambtenaar redeneerde dat de naam in Duitsland niet voorkwam en in Nederland een jongensnaam was. Maar ik vond het betreffende meisje onder deze naam terug op Facebook, dus het zal vast goedgekomen zijn!

Merknamen en achternamen als voornamen

Merknamen als Dior (1995) worden niet zonder slag of stoot toegestaan. Achternamen morgen soms wel, maar vaker niet als voornaam worden gegeven. Zo werd Anderson in 2003 geweigerd en in 2006 toch toegestaan, maar blijft Holgerson verboden.

In het algemeen geldt (sinds 2001) dat een kind dat de familienaam van de moeder als achternaam voert, de familienaam van de vader niet als tweede/derde naam mag toevoegen.

Naam passend bij de sekse

Een unieke voornaam kan alleen worden geaccepteerd zolang een tweede naam het geslacht van het kind voldoende weerspiegelt.

Aiwara, Alke, Bo, Christin, Domino, Gor, Ibanez, Jasmin Heide Kaur, Jedida, Jona/Jonah, Josephin, Kiana Lemetri, Lynik, Maitreyi Padma, Meva, Mike, Nikita, November, Prestige, Rike Leontes Klarissa, Prestige, River, Ronit, Sonne, Sunshine, Tamy Sarelle, Uragano, Windsbraut en Zeta mochten alleen maar in combinatie met tweede namen als Carina (bij Domino) en Sophie (bij Ibanez).

Bij de jongens werden Alpha, Birkenfeld, Bodhi, Büb, Chris, Cougar, Djehad, Eike, Gerrit, Godot, Jazz, Johannes-Marie, Jona/Jonah, Kolle, Lafayette Vangelis, Laurence, Leines, Lütke, Max Amos Soma Xam, Megwanipiu, Micha, Mikado, November, Ogün, Oleander, Pumuckl, Ranjo, River, Simone, Singh, Speedy, Tjorven, Wannek en Zooey alleen toegestaan als er een uitgesproken mannelijke tweede naam werd gekozen.

Er is slechts een klein aantal uniseksnamen dat zonder tweede naam wordt geaccepteerd, waaronder Andrea, Ashley, Kiran, Luca/Luka, Nicola, Robin, Sascha en Toni.

Zonder voorwaarden geaccepteerd

Soms hadden ouders geluk en werd de voornaam van hun keuze na een aanvankelijke weigering toch nog zonder aanvullende voorwaarden geaccepteerd. Voor meisjes gold dat bijvoorbeeld voor Aiwara, Biene, Carla, Chelsea, Emelie-Extra, Fanta, LouAnn, Maha, Merle, Sizilia (als variant op Cecilia) en Tanisha.

Jongens mogen tegenwoordig desgewenst Claus-Maria, Danny, Jesus, Kai, Luc, Mika, Roi (Prinz en Lord zijn echter niet toegestaan) en Sundance heten.

Frieden Mit Gott Allein Durch Jesus Christus

Mooie anekdote: de Duitse vader van Frieden Mit Gott Allein Durch Jesus Christus vestigden zich voor de geboorte van hun zoon in Zuid-Afrika. Toen Frieden op zijn vijftiende naar Duitsland verhuisde, had hij grote moeite zich in te schrijven, vanwege een mogelijke ‘verstoring van de openbare orde’. Uiteindelijk mocht hij zijn naam houden, omdat hij deze al zo lang droeg.

Frieden Rousseau heeft zijn naam altijd met trots gedragen. Hij vertelt dat hij later wel eens op een Zweeds vliegveld heeft gestaan met een verlopen paspoort. Toen hij terug naar Engeland wilde vliegen, waar hij voorganger in een kerk is, vertelde de grondstewardess hem dat ze naar Londen had gebeld met de mededeling: “Jezus Christus komt eraan”.

Adolf is geen verboden voornaam, Rosenherz wél

In Duitsland is het niet verboden om je kind Adolf te noemen, zij het dat je moet kunnen aantonen dat de naam al in je (naaste) familie voorkomt. Hiermee wil de Duitse overheid voorkomen dat neonazi’s hun kinderen zonder meer naar Hitler vernoemen.

Ook andere namen zijn niet zomaar toegestaan, bijvoorbeeld omdat ouders niet kunnen aantonen dat het een persoonsnaam is. Zo willen veel Duitsers hun kind een geografische naam geven, een achternaam, een dierennaam, of een naam die eerder een roepnaam dan een officiële voornaam is.

Deze namen werden de afgelopen twintig jaar niet toegestaan voor jongens: Ana, Beauregard, Christin, Hemingway, Heydrich, Marey, Navajo, Noah ben Abraham, Rosa, Simona, Stone, Tom Tom (in 1991, die waren er vroeg bij!) en Venus.

Deze namen werden de afgelopen twintig jaar niet toegestaan voor meisjes: Aora, Borussia, Cezanne en Cézanne, Jedidja, Jenevje (als ‘verduitsing’ van Genevieve), Josephin, Mechipchamueh, Möwe (meeuw), Pfefferminze (pepermunt), Puschkin en Rosenherz (rozenhart).

Ook superlange voornamenreeksen worden niet geaccepteerd. Een moeder wilde haar zoon Chenekwahow Tecumseh Migiskau Kioma Ernesto Inti Prithibi Pathar Chajara Majim Henriko Alessandro noemen. De rechter oordeelde dat twaalf voornamen voor een kind teveel was om te onthouden.

Zelfs nadat de moeder een beroep deed op de grondwet en de vrijheid van meningsuiting, mocht het jongetje maar vijf van zijn voornamen behouden.

Standesamt wordt toegeeflijker

Chantalismus signaleert dat Duitse ambtenaren steeds toegeeflijker worden. In Hamburg, de stad die bij ons gewoonlijk alleen door de Van der Vaart-soap in het nieuws is, werden het afgelopen jaar de volgende namen ingeschreven: Sexmus Ronny, Camino Santiago Freigeist, Don Armani Karl Heinz.

Ook Hedi-Rocky en Skywalker Corleone mogen over een paar jaar met die namen naar school.

Topografische namen zijn in de mode

Borussia werd niet toegestaan in 1996; London mag wél voor zowel jongens als meisjes. Maar zeker na de geboorte van Brooklyn Beckham willen steeds meer Duitse ouders een plaatsnaam aan hun kind geven. Soms omdat het mooi klinkt en soms om te memoren aan de plaats van verwekking.

Voor de ouders is die gedachte romantisch, maar het is de vraag of het kind in kwestie dagelijks aan die actie herinnerd wil worden.

Welke topografische naam zou jij als voornaam kunnen geven? En waarom?