Recentelijk voerde ik een korte mailwisseling met Harm ’t Hart van de Rijksuniversiteit Utrecht. Hij wees me op een artikel dat in 2001 is verschenen in een Engelstalige publicatie over opinieonderzoek, dat hij gebruikt voor een boek dat hij op dit moment schrijft. Nogmaals dank voor de tip, Harm!
Onderzoekers Wolffsohn en Brechenmacher deden onderzoek naar het voorkomen van voornamen in Duitsland in verschillende perioden en relateerden die aan wat zij uit andere bronnen over die namen wisten.
Toen Duitsland nog een dynastie was, waren namen van de toenmalige koningen en keizers populair als voornaam voor "gewone" kinderen.
Blijkbaar was het ook toen al de gewoonte om naar de sociaal-economische laag "boven" je te kijken, om daarmee je eigen aanzien te verhogen. Interessant.
De onderzoekers concluderen overigens – een hot topic dezer dagen – dat de naam Adolf in de periode Adolf Hitler minder populair was dan je zou verwachten.
Ik denk dat dat er alles mee te maken had dat Adolf Hitler opkwam in een – los van de politiek – erg conservatieve periode in Duitsland. Kinderen werden toen niet naar "idolen" vernoemd, maar naar hun (groot)ouders.
Wolffsohn en Brechenmacher wijzen erop dat buitenlandse namen nu steeds populairder worden in Duitsland, een fenomeen dat zou kunnen wijzen op "een toenemende internationale oriëntatie van de openbare mening."
Dat lijkt mij een ontwikkeling die al sinds het eind van de Tweede Wereldoorlog speelt. Het is in elk geval geenzins een trend van de jaren ’00. Om een voorbeeld te noemen: ook Duitse ouders hebben in de jaren tachtig de statistieken vervuild met lange Amerikaanse namen als Kimberley en Michael.
Maar ik weet vrij zeker dat de Duitsers, net als de Nederlanders, op dit moment snel aan het teruggrijpen zijn op namen die hun (over)grootouders droegen. Ze denken: als Heidi Klum als internationaal topmodel haar kinderen Leni en Johan kan noemen, kunnen wij het ook.
Meer lezen (dat ga ik in elk geval doen voor ik definitieve conclusies trek): Wolffsohn, M., & Brechenmacher, T. (2001). Nomen est omen, the
selection of first names as an indicator for public opinion in the
past. International Journal of Public Opinion Research 13(2), 116-139.