In de oorlogsjaren werden ieder jaar duizenden kinderen Johannes of Maria genoemd, maar in Scheveningen heetten ze in het dagelijks leven Jan en Marijke.
Van lezeres Wieneke kreeg ik een lijst met zo’n 750 oud-leerlingen van het voormalige Johan de Wittlyceum in Scheveningen, dankjewel!
De oud-HBS’ers zijn voor het overgrote deel geboren tussen 1940 en 1947 en zijn nu dus ruim 70 jaar oud.
Tegenwoordig zijn er meer meisjes die vwo doen dan jongens, maar dat was in de jaren ’40 nog niet het geval. Zo’n tweederde van de namen op de lijst is van jongens, de rest van meisjes. Het is natuurlijk geen volledig overzicht van alle namen in Scheveningen, maar het geeft een aardig beeld.
Aanvulling 15 januari 2012 van lezer Willem Ment den Heijer: De betreffende school stond weliswaar op de grens van Scheveningen, maar werd (ook) goed bezocht door leerlingen uit de rest van de stad, die vaak modernere voornamen droegen dan oorspronkelijke Scheveningers.
Jan en Hans
Maar liefst 31 van de 450 jongens heten Jan en nog eens 25 noemen zich Hans. Samen met een handvol Jan-nogeennaams, Johns, Johnny’s en Jopen heeft zeker 1 op de 7 jongens een van Johannes afgeleide voornaam.
De top 20 van roepnamen in de jaren ’40 in Den Haag ziet er vertrouwd uit. Als in: die namen hebben we eerder gehoord bij vaders, ooms en buurmannen. Natuurlijk heten ze eigenlijk Willem (Wim), Hendrik (Henk) en Cornelis (Kees), maar hun roepnamen zijn minstens zo interessant.
Meest voorkomende jongensnamen in Scheveningen (circa 1945)
- Jan
- Hans
- Wim
- Peter
- Rob
- Frans
- Henk
- Dick
- Eddy, Eddi
- Erik, Eric, Erick
- Kees
- Bert
- Gerard, Gérard
- Leo
- Paul
- Wouter
- Bob
- Harry, Harrie
- Nico
- Rudi, Rudy
- Ton
Marijke en Yvonne
De meisjeslijst is ook bijzonder, vooral omdat de meeste namen nauwelijks gegeven werden als officiële voornaam en dus niet in de statistieken terug te vinden zijn. Zo is Marijke Maria, Ineke is Catharina of Hendrina, Lenie, Ellen en Ellie zijn Helena.
Toch zie je ook hier de ‘nieuwe tijd’ van na de oorlog al zijn intrede doen: Yvonne, Sylvia, Ingrid, Renée en Yolanda werden pas in de jaren ’60 megapopulair, maar op dit Haagse lyceum waren blijkbaar al wat pionierende ouders.
Meest voorkomende meisjesnamen in Scheveningen (circa 1945)
- Marijke
- Yvonne
- Ineke
- Lenie, Leny
- Carla
- Ellen
- Ellie, Elly
- Hetty
- Sylvia
- Tineke
- Anneke
- Els
- Ingrid
- Irene
- Renee, Renée
- Yolanda
Irene
Een opmerkelijke naam in dit rijtje is Irene. Prinses Irene werd in de zomer van 1939 geboren, vlak voordat de Tweede Wereldoorlog in Nederland uitbrak. In de jaren daarvoor werden enkele tientallen meisjes per jaar zo genoemd, maar in de oorlogsjaren en met name in bevrijdingsjaar 1945 werden er ineens honderden Irene’s geboren. In dat jaar werd 1 op de 50 meisjes Irene genoemd (eerste of tweede naam) en kregen zelfs 28 jongens Irene als tweede voornaam.
Ik pleit voor een Irene wederopbloei. Het is niet alleen de naam van die bekende prinses, maar heeft ook nog eens een prachtige betekenis: (godin van de) vrede. Irene daalt al jaren in populariteit – in 2010 waren het er nog maar 30. Grijp je kans: dit is die klassieke meisjesnaam à la Emma of Sophie die iedereen kent, maar niemand (meer) gebruikt.
Ik ben niet zo’n heel grote fan van de roepnamen. Ik vind de volledige namen eigenlijk veel mooier, zowel bij de jongens als bij de meisjes. Hoewel ik het allemaal ook niet echt lelijk vind trouwens, maar het zijn over het algemeen namen die ik niet voor mijn eigen kinderen zou overwegen – dan zou ik eerder voor de ‘langere’ namen gaan.
Ik sluit me aan bij Judith, ben ook niet zo’n fan van die roepnamen.
Helena bijvoorbeeld, prachtig vind ik, maar Ellen en Elly…
Irene vind ik ook erg mooi, staat al lang op m’n lijstje, dus wie weet, voor ooit!
Love Irene, wat een mooie naam vind ik dat!
Ik vind Leo en Renee eigenlijk best leuke namen!
De officiele namen Helena en Catharina vind ik stiekem overigens ook mooier dan de roepnamen….
Ik ben al jaren fan van Marijke! Sterk getwijfeld of ik mijn dochter niet zo zou noemen maar wegens Marijke in de familie niet gedaan. Had toch best gekund achteraf…
Irene is inderdaad mooi, maar aangezien ik een Irene ken valt hij af voor mijn kind-in-wording. Ik vind Renee overigens ook erg leuk.
Bij de mannen staan best wat namen die de revue zij gepasseerd: Peter, Wouter, Eric. Leuk, maar manlief vind dat niet…
Goedemiddag,
Ik twijfel heel sterk aan de bevindingen. De school stond weliswaar op de rand van Scheveningen (Nabij het Westbroekpark), maar dat impliceert nog niet dat er louter Scheveningse kinderen de school bezochten. Ik ben geboren in 1960 en ik heb geen neven of nichten met namen als Hans, Yvonne, Marijke, Hetty, Peter, Rob, Frans en Eddie. Zelfs geen ooms. Mijn vrienden hebben die evenmin. In Scheveningen rond 1945 kom je veel namen tegen als: Maarten, Mink, Willem, Arie, Cor, Cees, Gerrit, Jan, Ment en Jochem. En meisjesnamen als Nel (van Neeltje en Cornelia), Sjaan (van Adriana), Ria (van Maria), Ineke, Lena, Lenie, Coby (van Jacoba), Marianne, enz. Namen als Yvonne, Hettie, Carla, Sylvia en Ellen waren bij Scheveningse gezinnen in die tijd nog nauwelijks in zwang. Die drongen pas door in de jaren zeventig en tachtig. En dan zelfs nog mondjesmaat. Uw bevindigen zijn waarschijnlijk gebaseerd op de namen van leerlingen van het Johan de Wittlyceum. De titel ´Gepensioneerden uit Scheveningen heten Jan en Marijke´ klopt dus totaal niet. Ik adviseer u een bezoek te brengen aan de echte Scheveningse bejaardentehuizen en dan bij de Scheveningse familienamen (Van der Zwan, Pronk, Vrolijk, Spaans, Taal, Den Heijer, Van der Harst, Toet, Dijkhuizen, Den Dulk, Rog, Nutbey, Jol, Tuit, Guyt, Schaap, Verheij, enz) tellen hoeveel dames Marijke heten. Het is waarschijnljk zoeken naar een speld in een hooiberg. Jan is een algemeen voorkomende naam in Nederland, maar ik vermoed dat er evenzoveel gepensioneerde Scheveningse mannen rondlopen met de naam, Gerrit, Maarten, Zier, Engel, Jochem, Cor, Minnekus (Mink), Cees, Teun, Willem en Jaap. Kortom enige nuance in het artikel zou geen overbodige luxe zijn, al was het alleen maar om te voorkomen dat lezers / bezoekers een verkeerd beeld voorgeschoteld krijgen. Er wordt al zoveel onzin ´losgelaten´ op internet. Voor latere generaties wordt het steeds lastiger in te schatten wat nu wel en wat niet betrouwbaar is.
m.vr.gr. WMdH
Hartelijk dank voor de nuancering, die ik ook in mijn artikel heb opgenomen. Uw volledige reactie zal ervoor zorgen dat mensen niet op het verkeerde been worden gezet door mijn artikel. Overig hou ik me gaarne aanbevolen voor lijsten uit Scheveningen zélf. De naamcultuur – zo anders dan die van Den Haag – klinkt fascinerend.